غزنویان (۳۵۱ تا ۵۸۲ هجری قمری / ۹۶۲ تا ۱۱۸۶ میلادی) یکی از مهم‌ترین سلسله‌های ترک-ایرانی بودند که در شرق ایران و بخش‌هایی از شبه‌قاره هند حکومت کردند. این سلسله توسط سبکتگین، یکی از فرماندهان نظامی سامانیان، بنیان نهاده شد و به اوج قدرت خود تحت حکومت محمود غزنوی رسید. غزنویان نقش مهمی در گسترش اسلام، ترویج فرهنگ فارسی و توسعه هنر و ادبیات در شرق جهان اسلام ایفا کردند.
خاستگاه و بنیان‌گذاری غزنویان
سبکتگین، بنیان‌گذار سلسله غزنویان، از غلامان ترک بود که در خدمت سامانیان قرار داشت. او به تدریج با تشکیل گروهی از جنگجویان ترک و ایرانی، به قدرت رسید و در سال ۳۵۱ هجری قمری، حکومت غزنویان را در شهر غزنه (در افغانستان امروزی) تأسیس کرد. سبکتگین و جانشینانش به تدریج کنترل خود را بر مناطق شرقی ایران و بخش‌هایی از شبه‌قاره هند گسترش دادند.