علی اسفندیاری (۲۱ آبان ۱۲۷۶ – ۱۳ دی ۱۳۳۸) که به نام نیما یوشیج شناخته میشود، شاعر ایرانی و بنیانگذار شعر نو فارسی است و به عنوان «پدر شعر نو» در ایران شناخته میشود. او یکی از تأثیرگذارترین شاعران در شعر معاصر ایران به شمار میرود.
نیما یوشیج در سال ۱۳۰۱ با انتشار منظومه «افسانه»، که به عنوان مانیفست شعر نو فارسی شناخته میشود، آغازگر انقلاب ادبی و روشنفکری در شعر مدرن فارسی بود. او به طور آگاهانه تمامی بنیادها و ساختارهای شعر کهن فارسی را به چالش کشید. عنوان شعر نو را خود او برگزید و این سبک بعدها به شعر نیمایی شهرت یافت.
تمامی جریانهای اصلی شعر معاصر فارسی مدیون این انقلاب و تحولی هستند که نیما یوشیج به وجود آورد. بسیاری از شاعران و منتقدان معاصر، اشعار او را نمادین میدانند و او را در ردیف شاعران سمبولیست مشهور جهان قرار میدهند. نیما همچنین اشعاری به زبان مازندرانی دارد که تحت عنوان «روجا» منتشر شده است.
علی نوری (اسفندیاری) در ۲۱ آبان ۱۲۷۶ خورشیدی در روستای یوش، واقع در بخش بلده شهرستان نور به دنیا آمد. پدرش، ابراهیمخان اعظامالسلطنه، از خانوادهای قدیمی در مازندران بود و به کشاورزی و گلهداری مشغول بود. سیروس طاهباز در مورد نام یوشیج میگوید: «تمام دستنوشتههای باقیمانده از او را ورق به ورق و سطر به سطر خواندهام و در هیچکجا ندیدهام که نامش ‘علی اسفندیاری’ ذکر شده باشد».
خاندان اسفندیاری (نور) یکی از خاندانهای معروف ایران در دوره قاجار و پهلوی است که نسب آنها به شاخهای از اسپهبدان به نام پادوسبانیان میرسد. پادوسبانیان، سلسلهای ساسانیتبار بودند که از حدود سال ۴۰ هجری تا دوران شاه عباس بزرگ بر بخشهایی از طبرستان (که بعدها مازندران نامیده شد) حکمرانی میکردند. علی اسفندیاری (نیما یوشیج) و محتشمالسلطنه از مشهورترین اعضای این خاندان هستند. در عصر قاجار و پهلوی، وزراء، نمایندگان مجلس و شخصیتهای سیاسی، علمی و هنری متعددی از این خانواده برخاستند. حتی پس از درگذشت حسن اسفندیاری (محتشم السلطنه) در سال ۱۳۲۳ شمسی، که از صاحبمنصبان مشهور و وزیر چند وزارتخانه بود، کتابی تحت عنوان «زندگی حسن اسفندیاری» منتشر شد. نیما یوشیج در آغاز این کتاب نسب و تبار خاندانش را شرح میدهد. او در مقالهای درباره زندگانی حسن اسفندیاری، ضمن بیان تاریخچه خاندان اسفندیاری، بهطور غیرمستقیم تبار خود را به اسپهبدان پادوسبانیان طبرستان نسبت میدهد.