در طول تاریخ، ایران (یا امپراتوریهای ایرانی) در دورههای مختلف گسترههای وسیعی از سرزمینها را تحت کنترل داشته است. در اوج گسترهی امپراتوریهای ایرانی، بسیاری از کشورهای مستقل کنونی بخشی از قلمرو ایران محسوب میشدند. در زیر به برخی از این کشورها اشاره میشود:
۱. دوره هخامنشیان (۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد)
امپراتوری هخامنشی بزرگترین امپراتوری جهان در زمان خود بود و بخشهای وسیعی از خاورمیانه، آسیای مرکزی و حتی بخشهایی از اروپا و آفریقا را در بر میگرفت. کشورهای مستقل کنونی که در آن زمان جزو ایران بودند عبارتند از:
ترکیه (بخشهای غربی)
عراق
سوریه
لبنان
اردن
فلسطین (اسرائیل و مناطق فلسطینی)
مصر
لیبی (بخشهای شرقی)
پاکستان
افغانستان
ترکمنستان
ازبکستان
تاجیکستان
قرقیزستان
قزاقستان (بخشهای جنوبی)
آذربایجان
ارمنستان
گرجستان
کویت
بحرین
قطر
امارات متحده عربی
عمان
یمن (بخشهای شمالی)
هند (بخشهای شمال غربی)
۲. دوره اشکانیان (۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴ میلادی)
امپراتوری اشکانی نیز قلمرو وسیعی داشت که شامل بسیاری از کشورهای امروزی میشد. برخی از این کشورها عبارتند از:
عراق
سوریه
ترکیه (بخشهای شرقی)
ارمنستان
گرجستان
آذربایجان
ترکمنستان
افغانستان
پاکستان (بخشهای غربی)
۳. دوره ساسانیان (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی)
امپراتوری ساسانی نیز یکی از بزرگترین امپراتوریهای تاریخ ایران بود و قلمرو آن شامل کشورهای زیر میشد:
عراق
سوریه
ترکیه (بخشهای شرقی)
ارمنستان
گرجستان
آذربایجان
ترکمنستان
افغانستان
پاکستان (بخشهای غربی)
یمن (بخشهای شمالی)
عمان
بحرین
قطر
امارات متحده عربی
۴. دوره صفویه (۱۵۰۱ تا ۱۷۳۶ میلادی)
در دوره صفویه، ایران بخشهای وسیعی از قفقاز و آسیای مرکزی را تحت کنترل داشت. کشورهای مستقل کنونی که در آن زمان جزو ایران بودند عبارتند از:
آذربایجان
ارمنستان
گرجستان
افغانستان (بخشهای غربی)
ترکمنستان (بخشهای جنوبی)
عراق (بخشهای غربی)
۵. دوره افشاریه و زندیه (قرن ۱۸ میلادی)
در دوره نادرشاه افشار، ایران به اوج قدرت خود در قرن ۱۸ رسید و بخشهای وسیعی از آسیای مرکزی و قفقاز را تحت کنترل داشت. کشورهای مستقل کنونی که در آن زمان جزو ایران بودند عبارتند از:
افغانستان
پاکستان (بخشهای غربی)
ترکمنستان
ازبکستان (بخشهای جنوبی)
تاجیکستان
آذربایجان
ارمنستان
گرجستان
عراق (بخشهای غربی)
۶. دوره قاجاریه (۱۷۹۶ تا ۱۹۲۵ میلادی)
در دوره قاجار، ایران بخشهایی از قفقاز و آسیای مرکزی را از دست داد، اما هنوز برخی از کشورهای مستقل کنونی جزو ایران محسوب میشدند:
آذربایجان (بخشهای شمالی)
ارمنستان (بخشهای جنوبی)
گرجستان (بخشهای جنوبی)
ترکمنستان (بخشهای جنوبی)
افغانستان (بخشهای غربی)
جمعبندی
در گستردهترین نقشهی تاریخی ایران، کشورهای مستقل کنونی زیر بخشی از قلمرو ایران محسوب میشدند:
عراق
سوریه
لبنان
اردن
فلسطین (اسرائیل و مناطق فلسطینی)
مصر (بخشهایی در دوره هخامنشی)
ترکیه (بخشهای شرقی و غربی)
ارمنستان
گرجستان
آذربایجان
ترکمنستان
ازبکستان
تاجیکستان
قرقیزستان
قزاقستان (بخشهای جنوبی)
افغانستان
پاکستان (بخشهای غربی)
هند (بخشهای شمال غربی در دوره هخامنشی)
کویت
بحرین
قطر
امارات متحده عربی
عمان
یمن (بخشهای شمالی)
این گسترهها در دورههای مختلف تاریخی تغییر کردهاند و برخی از مناطق تنها برای مدت محدودی تحت کنترل ایران بودند.