کلمه خربزه در فارسی ریشه‌ای تاریخی و جالب دارد. این کلمه از زبان عربی وارد فارسی شده است. در عربی، خربز (جمع: خَرَابِز) به میوه‌هایی مانند خربزه و هندوانه اشاره می‌کرد. ریشه این کلمه احتمالاً به زبان‌های سامی قدیم برمی‌گردد و به معنای میوه‌های آبدار و شیرین بوده است.
اما یک باور عامیانه وجود دارد که می‌گوید کلمه خربزه از ترکیب دو کلمه خر و بز ساخته شده است! این ایده احتمالاً به دلیل طنز یا شوخی مطرح شده است، زیرا خربزه میوه‌ای است که هم خر و هم بز آن را دوست دارند و ممکن است در مزارع به راحتی توسط این حیوانات خورده شود. با این حال، این موضوع از نظر زبان‌شناسی صحت ندارد و ریشه کلمه خربزه به عربی و زبان‌های سامی قدیم برمی‌گردد، نه به ترکیب نام دو حیوان.
ارتباط خربزه و قارپوز
۱. قارپوز در زبان ترکی به هندوانه اشاره دارد و ریشه آن به زبان یونانی (καρπούζι - karpúzi) برمی‌گردد.
۲. خربزه در فارسی از عربی گرفته شده و به میوه‌ای متفاوت (خربزه) اشاره می‌کند.
۳. این دو کلمه اگرچه شبیه به هم هستند، اما به دلیل ریشه‌های متفاوت، به دو میوه مجزا اشاره می‌کنند.
کلمه خربزه و قارپوز در سایر زبان‌ها
کلماتی شبیه به خربزه و قارپوز در زبان‌های مختلف وجود دارد که نشان‌دهنده تبادلات فرهنگی و زبانی در منطقه است:
۱. قارپوز (هندوانه)
یونانی: καρπούζι (karpúzi)
ترکی استانبولی: karpuz
آلبانیایی: karpuz
رومانیایی: harbuz (با تأثیر از ترکی یا اسلاوی)
۲. خربزه
عربی: خربز (خَرَابِز)
فارسی: خربزه
ترکی استانبولی: برای خربزه از kavun استفاده می‌شود.
در زبان‌های اروپایی مانند اسپانیایی و ایتالیایی، کلمه melón یا melone (از ریشه لاتین melopepo) به خربزه و طالبی اشاره دارد.
نتیجه‌گیری
خربزه و قارپوز دو کلمه متفاوت هستند که به دو میوه متفاوت اشاره می‌کنند.
خربزه از عربی وارد فارسی شده و به میوه‌ای شیرین و آبدار اشاره دارد.
قارپوز در ترکی به هندوانه اشاره دارد و ریشه آن به یونانی برمی‌گردد.
تشابه این کلمات نشان‌دهنده تأثیرات زبانی و فرهنگی بین ملت‌های منطقه است.
ایده ارتباط کلمه خربزه با نام دو حیوان (خر و بز) بیشتر یک شوخی یا باور عامیانه است و از نظر زبان‌شناسی صحت ندارد.
این موضوع نشان می‌دهد که زبان‌ها چگونه در طول تاریخ از یکدیگر تأثیر می‌گیرند و کلمات مشترک یا مشابهی را ایجاد می‌کنند.