نصفالنهار مبدأ گرینویچ، که به آن نیمروزان گرینویچ نیز گفته میشود، خط طولی است که از رصدخانه سلطنتی گرینویچ در لندن، انگلستان عبور میکند و به عنوان طول جغرافیایی صفر تعریف شده است. این خط فرضی، شرق و غرب را از یکدیگر جدا کرده و به عنوان نقطه مبدأ در جهتیابی بر روی کره زمین شناخته میشود. همچنین، این خط پایهای برای اندازهگیری زمان است و تمام مناطق زمانی بر اساس این نقطه تعیین شدهاند.
نصفالنهار مبدأ از قطب شمال آغاز شده و با عبور از کشورهای زیر به قطب جنوب میرسد:
بریتانیا
فرانسه
اسپانیا
الجزایر
مالی
بورکینافاسو
توگو
غنا
سرزمین شهبانو ماود در جنوبگان
علت انتخاب به عنوان مبدأ
قبل از سال ۱۸۸۴، در سطح جهانی عدم هماهنگی زیادی در ساعات استفاده شده وجود داشت و هر کشور پایتخت خود را به عنوان مبدأ زمان قرار میداد. این امر موجب میشد که ساعتهای دو کشتی که در اقیانوس کنار هم بودند، زمانهای متفاوتی را نشان دهند. بنابراین، در نشست بینالمللی نصفالنهار که بین ۱۳ تا ۲۲ اکتبر ۱۸۸۴ برگزار شد، تصمیم گرفته شد که نصفالنهار کشوری با امکانات و منابع علمی بیشتر به عنوان مبدأ انتخاب شود. در این راستا، بریتانیا به عنوان پیشرو شناخته شد و گرینویچ به عنوان نصفالنهار مبدأ انتخاب گردید.
هیچ دلیل جغرافیایی خاصی برای انتخاب نصفالنهار گرینویچ به عنوان مبدأ وجود ندارد. تا اواخر قرن هفدهم، اروپاییها نصفالنهار خالدات را به عنوان آغاز نیمروز میشناختند و سپس نصفالنهار پاریس به عنوان مبدأ شناخته شد. در نهایت، در سال ۱۹۱۲، نصفالنهار گرینویچ به عنوان نصفالنهار مبدأ انتخاب گردید. ایرانیها نیز در سال ۱۷۶۸ به دلیل موقعیت جغرافیایی سیستان، آن را به عنوان آغاز نیمروز میدانستند.
انحراف
در اوت ۲۰۱۵، دانشمندان اعلام کردند که در تعیین نصفالنهار مبدأ واقع در گرینویچ اشتباهاتی رخ داده است. جیپیاسها نشان دادهاند که این محور ۱۰۲ متر به سمت شرق متمایل است و در نقطه صفر قرار ندارد. آژانس ملی اطلاعات مکانی، دلیل این انحراف را تأثیر تودههای درون هسته زمین بر روشهای اندازهگیری قدیمی معرفی کرده است. در قرن نوزدهم، طول جغرافیایی بر اساس موقعیت ستارگان و با استفاده از جیوه تعیین میشد، اما تودههای سنگین در هسته زمین باعث جذب جیوه و انحراف از خط افقی میشدند.