وقتی از «راستدستی» یا «چپدستی» حرف میزنیم، معمولاً ذهنمان بهسرعت به انسانها میرود. در میان ما، حدود ۹۰ درصد مردم راستدست و تنها ۱۰ درصد چپدست هستند. اما آیا این ویژگی مخصوص انسان است؟ آیا در جهان حیوانات هم میتوان گفت برخی موجودات راستدست و برخی چپدستاند؟
پاسخ کوتاه، بله است — و پاسخ بلند، داستانی شگفتانگیز درباره مغز، تکامل و رفتار حیوانات است.
مفهوم جانبیبودن (Lateralization)
در علم عصبشناسی، اصطلاحی وجود دارد به نام جانبیبودن مغز (lateralization of the brain).
این یعنی دو نیمکرهٔ مغز (چپ و راست) کارکردهای متفاوتی دارند. مثلاً در انسانها، نیمکرهٔ چپ بیشتر مسئول زبان و منطق است، در حالی که نیمکرهٔ راست به ادراک فضایی و احساسات مربوط میشود.
این تقسیم کار مغزی باعث میشود که یک سمت بدن — معمولاً دست راست — کنترل غالب پیدا کند.
اما این ویژگی فقط در انسان نیست. جانوران بسیار متنوعی از ماهیها تا پرندگان و پستانداران نیز جانبیبودگی رفتاری نشان میدهند.