جزر و مد (به انگلیسی : Tides) هنگامی رخ می‌دهد که توده‌های آب در دریاها و اقیانوس‌ها که به سمت ماه نزدیک‌ترند، تحت تأثیر نیروی گرانش ماه، به سمت بالا حرکت می‌کنند، در حالی که توده‌های آب در سمت دیگر کره زمین بالا نمی‌آیند. بالا رفتن سطح آب به نام مد و پایین آمدن آن به نام جزر شناخته می‌شود. این پدیده در کتاب‌های علوم پایه هفتم و نهم معرفی شده است.
"جزر" به انگلیسی "low tide" و "مد" به انگلیسی "high tide" گفته می‌شود.
در برابر نیروی جاذبه ماه، دریاها نسبت به خشکی‌ها واکنش بیشتری نشان می‌دهند و به راحتی تغییر می‌کنند. به همین دلیل، توده‌های آب در زیر ماه جمع می‌شوند و پدیده‌ای به نام «مد» به وجود می‌آید. در همان زمان که آب‌ها زیر ماه بالا می‌آیند (مدّ اول یا بلند)، در طرف دیگر کره زمین هم توده‌ای از آب‌ها جمع می‌شود که از ماه دورترند و کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند (مدّ دوم یا کوتاه). همچنین، هنگام طلوع یا غروب ماه، در سمت‌های شرقی و غربی، آب‌ها عقب می‌مانند و پایین نمی‌آیند که به آن «جزر» می‌گویند.