آل بویه (۳۲۰ تا ۴۴۷ هجری قمری / ۹۳۲ تا ۱۰۵۵ میلادی) یکی از مهم‌ترین سلسله‌های ایرانی بودند که در غرب و جنوب ایران، به ویژه در مناطق فارس، جبال (مرکز ایران) و عراق، حکومت کردند. این سلسله توسط سه برادر به نام‌های علی، حسن و احمد بن بویه بنیان نهاده شد و به عنوان یکی از احیاگران قدرت ایرانی و حامیان تشیع در دوره اسلامی شناخته می‌شود. آل بویه نقش مهمی در ترویج فرهنگ و هنر ایرانی، توسعه علوم و احیای هویت ایرانی ایفا کردند.
خاستگاه و بنیان‌گذاری آل بویه
آل بویه از خاندانی ایرانی بودند که در منطقه دیلم (گیلان امروزی) ساکن بودند. سه برادر بنیان‌گذار این سلسله، علی، حسن و احمد، ابتدا در خدمت سامانیان و زیاریان قرار داشتند، اما به تدریج با تشکیل گروهی از جنگجویان محلی، به قدرت رسیدند. در سال ۳۲۰ هجری قمری، علی بن بویه با فتح فارس، حکومت آل بویه را تأسیس کرد. برادرانش نیز به تدریج کنترل مناطق جبال و عراق را به دست آوردند.